Saul Newman – Μετα-αναρχισμός και χώρος: επαναστατικές φαντασιώσεις και αυτόνομες ζώνες

Μετάφραση: Θοδωρής Σάρας

Ανάκτηση από: http://eagainst.com/articles/saul-newman-postanarchism/

Σε μορφή pdf το βρίσκετε στο rebelenet

Περίληψη

Στην ανακοίνωση αυτή, καλώ για μια επανεξέταση του αναρχισμού και των εναλλακτικών τρόπων εννοιολόγησης των χώρων της ριζοσπαστικής πολιτικής. Εφαρμόζω μία λακανική ανάλυση του κοινωνικού φαντασιακού για να διερευνήσω τις ουτοπικές φαντασιώσεις και επιθυμίες που στηρίζουν τους κοινωνικούς χώρους, λόγους και πρακτικές - συμπεριλαμβάνοντας το σχεδιασμό, και την επαναστατική πολιτική. Θα προχωρήσω στην ανάπτυξη - μέσω του Καστοριάδη και άλλων - μίας ευδιάκριτης μετα- αναρχικής αντίληψης του πολιτικού χώρου που βασίζεται στο πρόταγμα της αυτονομίας και της επανατοποθέτησης του πολιτικού χώρου έξω από το κράτος. Αυτό θα έχει άμεσες συνέπειες για μία εναλλακτική αντίληψη του σχεδιασμού της πρακτικής και της θεωρίας. 

“Μόνο ο/η αυτόνομος/η μπορούν να προγραμματίσουν την αυτονομία, να οργανωθούν για αυτή, να τη δημιουργήσουν” (Bey, 1991: 100).

H κοινωνική θεωρία τον τελευταίο καιρό έχει κάνει μία στροφή στο χώρο. Στην περίπτωση της πολιτικής θεωρίας, οι συζητήσεις σχετικά με τις χωρικές διαστάσεις και το φαντασιακό της πολιτικής έχουν προσεγγίσει την πολιτική γεωγραφία, προκειμένου να διερευνήσουν το περίγραμμα του πλουραλισμού, του δημόσιου χώρου, του δημοκρατικού αγωνισμού, των κοινωνικών κινημάτων, και των μετα-εθνικών χώρων της παγκοσμιοποίησης (βλ. Massey 2005, Sassen 2008, Mouffe 2000, Connolly 2005). Εδώ προκύπτει αναπόφευκτα το ζήτημα του σχεδιασμού - ο σχεδιασμός των πόλεων, των αστεακών τοπίων, των αυτόνομων χώρων, των αισθητικών κοινοτήτων και ούτω καθ 'εξής. Πράγματι, η πολιτική και ο αστεακός σχεδιασμός ήταν πάντα στενά συνδεδεμένα, είτε σκεφτόμαστε τις ουτοπικές φαντασιώσεις των Φουριέ και Σαιν-Σιμόν, με τις ορθολογικά προγραμματισμένες κοινότητες, ή τον τρόπο με τον οποίο ο σχεδιασμός των νεωτερικών πόλεων και μητροπόλεων έχει πάντα στοιχειώσει από το φάντασμα της εξέγερσης και της διαφωνίας. Ο σχεδιασμός των πρακτικών και των λόγων μπορεί να θεωρηθεί ως μια εξιδανίκευση της πολιτικής, καθώς και ως μια αποκρυστάλλωση της σύγκρουσης. Εάν κάποιος ρίξει μια ματιά παράλλαξης στις σημερινές πόλεις μας, βρίσκει παντού ίχνη της καταπιεσμένης πολιτικής διάστασης. [1] Ο χώρος επομένως είναι πάντοτε πολιτικός. Πράγματι, όπως ο δείχνει ο Henri Lefebvre, ο χώρος είναι ένας συγκεκριμένος αστερισμός της εξουσίας και της γνώσης που αναπαράγει τις κοινωνικές σχέσεις της παραγωγής· ο χώρος έχει μια πολιτική λειτουργία στην παροχή ενός είδους ενοποιημένου πλαισίου για τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και για την πολιτική εξουσία (1991: 9).

ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΟΙΔΙΠΟΔΑ στον 21ο αιώνα

Άρθρο του Θοδωρή Σάρας
Η παγκόσμια κοινωνία σέρνεται πλέον στο άρμα της ελαστικής συσσώρευσης του κεφαλαίου. Η ελαστική συσσώρευση οδηγείται από τους τρεις πόλους της κυριαρχίας στις καπιταλιστικές κοινωνίες του 21ου αιώνα: Κεφάλαιο – Κράτος – ΜΜΕ. Οι βασικές σχέσεις εξουσίας σε αυτούς τους τρεις πόλους είναι: εργάτης-αφεντικό, υπήκοος- αντιπρόσωπος, θεατής -ειδικός. Τα ΜΜΕ αναπαράγουν και παράγουν τα κυρίαρχα νοήματα της μεταξύ μας επικοινωνίας, τοποθετώντας τον ειδικό δημοσιογράφο, επιστήμονα, πολιτικό, προπονητή, αναλυτή κλπ ανάμεσα σε εμάς και την εμπειρία της ζωής μας, ιεροποιώντας έτσι τη ΓΝΩΣΗ, που παράγεται και αναπαράγεται στα σχολικά κολαστήρια.

Ο εργαζόμενος – υπήκοος – θεατής οφείλει να είναι έντιμος παραγωγός – καλός “πολίτης” - σωστός καταναλωτής των προϊόντων μίας κοινωνίας που ζει για να παράγει και δεν ζει δημιουργώντας. Παράλληλα οφείλει να είναι έτοιμος να προσαρμοστεί στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ορέξεις α. των αφεντικών για περισσότερα κέρδη β των πολιτικών αντιπροσώπων για μεγαλύτερες θυσίες γ των ειδικών της επικοινωνίας για νέα πλαστικά προϊόντα εικονικής ευτυχίας. Ποιος είναι εκείνος ο θεσμός ο οποίος πρέπει να παράγει τα τούβλα για το χτίσιμο της νέας εποχής; Το σχολείο ή καλύτερα η δια βίου εκπαίδευση.

Το Δια βίου σχολείο θα κοινωνικοποιεί τους μαθητές σε μία ηθική της διαρκούς ανάγκης προσαρμογής τους στα γούστα των κυρίαρχων. Στη δια βίου μάθηση ο εργάτης-υπήκοος-θεατής είναι υποχρεωμένος να επιβεβαιώνει μέχρι το τέλος της ζωής του την αξία της υπόστασης του, που δεν είναι άλλη από ένα εμπόρευμα, που παράγει εμπορεύματα, για να τα αγοράσει. Μόνο που υπεύθυνος για την μίζερη αυτή πραγματικότητα δεν είναι οι καθημερινές συνθήκες της ζωής του ατόμου, το αφεντικό, ο πολιτικός του αντιπρόσωπος, ο ειδικός. Υπεύθυνος για τη μιζέρια είναι το ίδιο το άτομο, που για να επιβιώσει πρέπει να αποκτήσει την ηθική αρετή ενός επιτυχημένου επιχειρηματία, που καταφέρνει να διαχειρίζεται τη ζωή του μέσα από την απόκτηση σημείων καριέρας. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι το άτομο στη διάρκεια της ζωής του θα καταστρέφει την ταυτότητα στην εργασία, την πολιτική, την καθημερινότητα του, προκειμένου να προσαρμόζεται στις ταχύτητες των αλλαγών, που συμβαίνουν στην παραγωγή, την κατανάλωση, την επιστήμη, τα life-styles κλπ. Παράλληλα θα προσαρμόζεται κάθε φορά στην κυρίαρχη κουλτούρα της ΑΓΙΑΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (κεφαλαίου – κράτους και ΜΜΕ) η οποία μπορεί να μεταβάλλεται ανάλογα με τον εκάστοτε συσχετισμό δύναμης.

Στον ιδιότυπο αυτό πόλεμο το άτομο αποκτά μία σχιζοφρενική ταυτότητα, την οποία πρέπει να διαχειρίζεται ως καλός “έλληνας” κοσμοπολίτης, ως καλός μισθωτός δούλος – “επιχειρηματίας”, ως καλός υπήκοος- “πολίτης”, ως δημιουργός που αυτοκαταστέλει τη δημιουργικότητα του. Την επίλυση των αντιφάσεων αυτών θα λύνει ο εκάστοτε φορέας μάθησης: το κράτος, η εταιρεία, το κόμμα, ο “ειδικός”. Το δια βίου μαθητευόμενο άτομο θα επιβεβαιώνει έτσι τον εαυτό του μέσω της επιβεβαίωσης της ΜΑΜΑΣ εταιρείας, του ΠΑΤΕΡΟΥΛΗ κράτους, του ΝΤΑΒΑΝΤΖΗ -αφεντικού και κόμματος, του ΘΕΟΥ -ειδικού. Η ταύτιση των επιθυμιών του ατόμου με τις επιθυμίες και τα συμφέροντα του κυρίαρχου θα είναι μία διαρκής διαδικασία αυτοκαταστροφής της ατομικότητας του, ένα άλυτο “οιδιπόδειο” σύμπλεγμα, στο οποίο θα δομούνται οι σχέσεις εξουσίας όπου ο διαβίου μαθητευόμενος, επιθυμεί τον εκάστοτε πατερούλη. Έτσι η δια βίου μάθηση μετατρέπεται σε ένα μηχανισμό πολιτικής διακυβέρνησης των ατόμων που ζητιανεύοντας ταυτότητα από τον κυρίαρχο, επιβεβαιώνουν αυτή την κυριαρχία. Με τον τρόπο αυτό η ΓΝΩΣΗ, η δια βίου “κατάκτηση'” της γνώσης γίνεται το κυρίαρχο περιεχόμενο της εξουσίας στον 21ο αιώνα.

Παράλληλα η διαχείριση της πληβειακής ατομικότητας των μαθητευόμενων θα αποτελέσει ένα τεράστιο πεδίο συσσώρευσης κερδών για τους επίδοξους επενδυτές. Ένας δια βίου εργαζόμενος που εκπαιδεύεται δια βίου, κερδίζοντας τα σημεία της καριέρας του, μετατρέπεται και σε έναν δια βίου καταναλωτή του νέου εμπορεύματος της “γνώσης”. Πιστοποιητικά δεξιοτήτων, γλωσσομάθειας, ικανοτήτων, τίτλοι σπουδών, μεταπτυχιακά, ακόμα και τα απολυτήρια γυμνασίων και λυκείων θα μετατραπούν σε ανταλλακτικές αξίες. Διαδικασίες εμπορευματοποίησης που προβλέπονται και από τα μνημόνια της δικτατορίας του ΔΝΤ.

Το εμπόρευμα της δια βίου μάθησης, η ελαστικότητα των στόχων της μάθησης στη διάρκεια της ζωής του ατόμου οδηγούν σε μία αλλαγή του περιεχόμενου και της μορφής της γνώσης. Ο κατακερματισμός, η αποσπασματικότητα, η μηχανοποίηση της μάθησης, η έμφαση στην κατάρτιση θα γενικευτούν ακολουθώντας τις προσταγές της ελαστικοποίησης σε παραγωγή-κατανάλωση και θέαμα. Δια βίου μάθηση σημαίνει γνωρίζω τις ευκαιρίες που έχω για προσαρμογή στις ανάγκες των κυρίαρχων, και κατα συνέπεια πειθαρχώ (ανα) γνωρίζοντας αυτή την ανάγκη, επιθυμώντας την κυριαρχία τους.

Το πλήθος των εργαζόμενων – δάσκαλοι, εργαζόμενοι γονείς, μελλοντικοί μαθητευόμενοι εργαζόμενοι – που δεν βολεύονται στα σχήματα της καπιταλιστικό-κρατικής κυριαρχίας, οφείλουν να συναντηθούν στο δρόμο της άμεσης δράσης και της αυτοοργάνωσης, για τη δημιουργία θεσμών ελευθεριακής μάθησης, πέρα και ενάντια σε κεφάλαιο και κράτος. Οι δάσκαλοι σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης μπορούμε να πρωτοστατήσουμε στη δημιουργία ενός κοινωνικού ελευθεριακού κινήματος, που μέσα από κοινές συνελεύσεις όλων των εργαζόμενων τόσο σε σχολικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, θα θέτει ως στόχο την καθολικότητα, τον κριτικό χαρακτήρα της μάθησης, το διαρκές παιχνίδι και τη διάθεση για δημιουργία μέσα κι έξω από το σχολείο. Στην κατεύθυνση αυτή είναι απαραίτητο να οργανωθούν κινήσεις, που ως πρωταρχικό τους στόχο θα θέτουν την καλλιέργεια των αξιών της αλληλεγγύης, της αμοιβαίας βοήθειας, της άμεσης δημοκρατίας ενάντια σε κάθε μορφή διαμεσολάβησης στην οικονομία, την πολιτική, τον πολιτισμό της καθημερινής μας ζωής.

Franco Berardi Bifo: Γνωστική εργατική τάξη (Κογκνιταριάτο) και Υποκειμενοποίηση

σε μορφή open office το βρίσκετετε στο rebelnet

Μετάφραση – Επιμέλεια: Θοδωρής Σάρας

Πρωτότυπο: Franco Berardi Bifo, Cognitarian Subjectivation e-flux journal, November 2010, v. 20

Τα πρόσφατα χρόνια γίναμε μάρτυρες ενός νέου τεχνο-κοινωνικού πλαισίου σύγχρονης υποκειμενοποίησης. Και θα ήθελα να αναζητήσω αν μία διαδικασία αυτόνομου, συλλογικού αυτοπροσδιορισμού είναι δυνατή στην παρούσα εποχή. Η έννοια της “γενικής διάνοιας” που συνδέεται με την ιταλική μετα-εργατιστική σκέψη στα 1990 (Paolo Virno, Maurizio Lazzarato, Christian Marazzi) δίνει έμφαση στην διάδραση ανάμεσα στην εργασία και τη γλώσσα: η κοινωνική εργασία είναι ο ατελείωτος ανασυνδυασμός μυριάδων θραυσμάτων παράγοντας, επεξεργάζοντας, διανέμοντας, και αποκωδικοποιώντας σημεία και πληροφοριακές μονάδες κάθε είδους. Κάθε σημειωτικό τμήμα που παράγεται από έναν πληροφοριακό εργάτη πρέπει να ανταποκρίνεται και να ταιριάζει σε αναρίθμητα άλλα σημειωτικά τμήματα προκειμένου να μοροφοποιήσει το συνδυαστικό πλαίσιο του πληροφοριακού- εμπορεύματος, του σημειο-κεφαλαίου.

Το σημειο-κεφάλαιο τοποθετεί τις νευρο-ψυχικές ενέργειες στην εργασία, υποβάλλοντας τες στη μηχανιστική ταχύτητα, αναγκάζοντας την γνωστική δραστηριότητα να ακολουθήσει το ρυθμό της δικτυωμένης παραγωγής. Ως αποτέλεσμα, η συναισθηματική σφαίρα συνδεδεμένη με τη νόηση πιέζεται στα όρια της. Ο κυβερνοχώρος υπερφορτώνει τον κυβερνοχρόνο, γιατί ο κυβερνοχώρος είναι μία απεριόριστη σφαίρα η ταχύτητα της οποίας επιταχύνεται χωρίς όρια, ενώ ο κυβερνοχρόνος (ο οργανικός χρόνος της προσοχής, της μνήμης, της φαντασίας) δεν μπορεί να επιταχυνθεί πέρα από ένα συγκεκριμένο σημείο – αλλιώς σπάζει. Και πραγματικά σπάζει, καταρρέει κάτω από το στρες της υπερ-παραγωγικότητας. Μία επιδημία πανικού και κατάθλιψης διαχέεται τώρα σε ολόκληρα τα κυκλώματα του κοινωνικού εγκεφάλου. Η τωρινή κρίση στην παγκόσμια οικονομία έχει πολλά να κάνει με αυτό το νευρικό κλονισμό. Ο Μαρξ μίλησε για την υπερπαραγωγή, εννοώντας την υπέρβαση των διαθέσιμων αγαθών που μπορούν να απορροφηθούν από την κοινωνική αγορά. Αλλά σήμερα είναι ο κοινωνικός εγκέφαλος που δέχεται επίθεση από την συντριπτική προσφορά των αγαθών που απαιτούν προσοχή. Το κοινωνικό εργοστάσιο έχει γίνει το εργοστάσιο της δυστυχίας: η γραμμή συναρμολόγησης της δικτυακής παραγωγής εκμεταλλεύεται άμεσα την συναισθηματική ενέργεια της γνωστικής τάξης.

Ο Αναρχισμός, ο Μαρξισμός και το Βοναπαρτικό Κράτος

Του Saul Newman

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο Anarchist Studies, [Volume 12, #1, 2004], με τίτλο: Anarchism, Marxism and the Bonapartist State, 
Ανακτήθηκε από την Αναρχική Βιβλιοθήκη στις 22 Ιουνίου 2011

σε pdf μορφή μπορείτε να το κατεβάσετε από το rebelnet

Μετάφραση - Επιμέλεια: Θοδωρής Σάρας

1. Εισαγωγή

Φαίνεται ότι σήμερα, στις συνθήκες του ύστερου καπιταλισμού και της παγκοσμιοποίησης, το μοντέρνο κράτος γίνεται ολοένα και περισσότερο κυρίαρχο στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή παρά λιγότερο. Αυτό μπορεί να ειδωθεί ιδιαίτερα στη σύγχρονη έγνοια για την ασφάλεια και την τρομοκρατία. Ο “πόλεμος στον τρόμο” εξυπηρετεί την τελευταία ιδεολογική αιτιολόγηση για τη μαζική συγκέντρωση και επέκταση της κρατικής εξουσίας. Το νέο αυτό παράδειγμα της κρατικής εξουσίας ανοίγει το δρόμο για νέες πολιτικές και κοινωνικές διαμάχες, ριζοσπαστικά διαφορετικές από εκείνες που έχουν αναδυθεί στο παρελθόν. Αυτό υποδηλώνει ότι το πρόβλημα της κρατικής εξουσίας δεν μπορεί να εξηγείται μόνο με οικονομικούς όρους, αλλά μάλλον συγκροτεί τις δικές του θεωρητικές και πολιτικές συνθήκες και όρους αναφοράς. Με άλλα λόγια, νέες περιοχές και σχέσεις εξουσίας αναδύονται – και όντως έχουν αρχίσει να εμφανίζονται για κάποιο χρονικό διάστημα – που δεν μπορούν να εξηγηθούν με οικονομικούς όρους, αλλά απαιτούν διαφορετικούς τρόπους ανάλυσης.

Επειδή το πρόβλημα της κρατικής εξουσίας είναι περισσότερο κρίσιμο τώρα παρά άλλοτε για τις ριζοσπαστικές πολιτικές, θα άξιζε η επιστροφή σε μία από τις πιο κατηγορηματικές θεωρητικές και πολιτικές συζητήσεις πάνω σε ακριβώς αυτό το θέμα. Η διαμάχη ανάμεσα στον μαρξισμό και τον αναρχισμό πάνω στην εξουσία, τη λειτουργία και τη σχετική αυτονομία του κράτους, και το ρόλο του στην κοινωνική επανάσταση, ήταν μία κεντρική συζήτηση που σχημάτισε τη ριζοσπαστική πολιτική σκέψη του δέκατου ένατου αιώνα. Η διατριβή αυτή εξετάζει μερικές από τις πλευρές κλειδιά αυτής της διαμάχης, εστιάζοντας στη “Βοναπαρτική στιγμή” στον κλασσικό Μαρξισμό – δηλαδή, στην ανάδυση των θεωρητικών συνθηκών για την σχετική αυτονομία του κράτους. Ωστόσο, θα δείξω πως, παρά αυτή την καινοτομία, η Μαρξιστική θεωρία – ο Μαρξ, καθώς και οι επόμενες Μαρξιστικές παρεμβάσεις – περιοριζόταν “σε τελική ανάλυση” από τις κατηγορίες των ταξικών και οικονομικών σχέσεων. Ο ισχυρισμός μου είναι ότι ο κλασσικός αναρχισμός πήρε ως το λογικό του συμπέρασμα τη θεωρία του Βοναπαρτισμού, και ήταν ικανός να αναπτύξει μία έννοια της κυριαρχίας του κράτους ως ο συγκεκριμένος και αυτόνομος τόπος της εξουσίας, που δεν αναγόταν στις καπιταλιστικές οικονομικές σχέσεις. Κάνοντας αυτό, ο αναρχισμός έσπασε ριζικά με τον Μαρξισμό. Επομένως, μέσα στη θεωρία του Βοναπαρτισμού βρίσκονται τα θεωρητικά θεμέλια για μία “επιστημολογική ρήξη” με τον ίδιο τον Μαρξισμό, επιτρέποντας την ανάπτυξη νέων αναλυτικών της εξουσίας – μία που, σε μία ορισμένη έκταση, συνεισφέρει προς σύγχρονες “μεταδομικές” και μετα-Μαρξιστικές” προσεγγίσεις σε αυτό το ερώτημα.¹ Στη διατριβή αυτή, θα εξετάσω τις συνέπειες του Βοναπαρτισμού διερευνώντας και αναπτύσσοντας μία κλασσική αναρχική κριτική του Μαρξισμού, καθώς και εξετάζοντας τη σημασία της για τη σύγχρονη ριζοσπαστική πολιτική θεωρία.

Errico Malatesta: Ο Αναρχισμός και η Οργάνωση

Από τη βιβλιοθήκη του Infoshop, Μετάφραση: Θοδωρής Σάρας

"Malatesta: His Life & Ideas" ed. Vernon Richards. London: Freedom Press, 1993.
http://www.infoshop.org/library/Errico_Malatesta:Anarchism_and_Organisation
http://www.spunk.org/texts/writers/malatest/sp001864.html

Η οργάνωση η οποία είναι μετά από όλα, τελικά η πρακτική της συνεργασίας και της αλληλεγγύης, είναι μία φυσική και αναγκαία συνθήκη της κοινωνικής ζωής· είναι ένα αναπόφευκτο γεγονός που πιέζει τον καθένα, τόσο στην ανθρώπινη κοινωνία γενικά, όσο και σε κάθε ομάδα ανθρώπων, οι οποίοι εργάζονται για έναν κοινό αντικειμενικό στόχο.

Από τη στιγμή που η ανθρωπότητα ποτέ δεν επιθυμούσε ούτε μπορούσε να ζήσει στην απομόνωση είναι αναπόφευκτο ότι αυτοί οι άνθρωποι που δεν έχουν ούτε τα μέσα, ούτε μία επαρκώς αναπτυγμένη κοινωνική συνείδηση για να τους επιτρέψει να συνεταιριστούν ελεύθερα με εκείνους που έχουν κοινά μυαλά και συμφέροντα, να υποτάσσονται στην οργάνωση από άλλους, γενικά θεσμίζοντας ως τάξη ή ως κυρίαρχη τάξη, με σκοπό την εκμετάλλευση της εργασίας των άλλων για προσωπικό πλεονέκτημα. Και η αιωνόβια εκμετάλλευση των μαζών από μία μικρή προνομιούχα ομάδα έχει υπάρξει πάντα το αποτέλεσμα της ανικανότητας των καταπιεσμένων να συμφωνήσουν μεταξύ τους για να οργανωθούν με άλλους για την παραγωγή, τη διασκέδαση και την πιθανή ανάγκη για να αμυνθούν ενάντια σε όποιον ίσως επιθυμούσε να τους εκμεταλλευτεί και να τους καταπιέσει. Ο Αναρχισμός υπάρχει για να θεραπεύσει αυτή την υπόθεση. (Il Risveglio, October 15, 1927)